Joop Geesink - beknopte biografie
Met deze biografie krijg je een inzage in het dynamische leven van de man die zichzelf opwerkte tot één van de grootste filmpioniers in de stopmotionfilm.
Joop Geesink, vlak voor de opening van Carnaval Festival (1984)
(Persfoto: Efteling)
Johan Louise Geesink, roepnaam: Joop
Geboren: 28 april 1913, Den Haag
Overleden: 13 mei 1984, Amsterdam
Hoofdstuk 1 - Gezin Geesink-Stekelenburg
Joop Geesink is de derde zoon uit een gezin van 6 kinderen.
Vader Willem Jacobus Geesink kwam uit de Achterhoek naar Den Haag, waar hij een baan kreeg als trompettist bij de Koninklijke Militaire Kapel. Joop’s moeder heette Neeltje Geesink-Stekelenburg.
In 1908 trouwde het stel. Willem verdiende wat extra geld als cellist bij de Princesse Schouwburg.
Prinsesse theater (1943)
Jeugdfoto van Joop Geesink., (circa. 1930)
Familie Geesink. Hier nog met 5 kinderen.
Staand op de achtergrond links: Joop Geesink, rechts broer Wim. Broer Wim Geesink zou later een belangrijke zakelijke rol spelen binnen de studio.
(Bron - Familiearchief Geesink)
ANDER PROBLEEM
Dat geeft weer andere problemen, want Joop is vriendelijk en innemend als jongeman, maar heeft een grote eigengereidheid. Het werken voor een baas gaat niet goed. Zeker niet omdat hij als eerste baantje piccolo is bij een groot hotel (Hotel des Indes). Als piccolo heb je niets te vertellen.
Er volgt een reeks van 12 ambachten, 13 ongelukken. Hij vaart ook als koksmaat mee op de grote vaart. Zijn grootste struikelblok blijft dat hij meer belangstelling voor tekenen heeft dan voor werken. Laten we eerlijk zijn, tekenen is geen werken en als je niet werkt, verdien je geen geld, aldus de geldende arbeidersmoraal.
Toch talent
Begin jaren '20 neemt Joop tekenles bij de Rijksacademie. Blijkbaar heeft hij toch talent. Hij verwerft een baantje als decoratieschilder in een warenhuis. Hij leert daar Rita Hessler kennen. Een bevallige danseres die werkt voor de Nationale Revue van Rob Peters. Rita en Joop trouwen in 1938.
Maar eerst zet het succes in het decoratieschilderen hem aan tot andere stappen. Joop begint een reclamestudio in Den Haag. Hij is nu 19 jaar. Snel heeft hij een medewerker, die zo graag het reclamevak wil leren dat hij zelfs betaalt om te mogen werken voor Joop. Ook heeft hij een vertegenwoordiger. Er komen opdrachten binnen. Iedere opdracht moet gevierd worden met het opsteken van een sigaar. Een oer-Hollands status symbool. De sigaar is altijd gebleven en wordt een handelsmerk van Joop Geesink.
Wie niet blijft, is zijn vrouw Rita. In 1939 verruilt zij Joop voor een Duitse soldaat. Een emotionele klap voor de achterblijver.
Crisisjaren
De economische crisis van de jaren ‘30 draait het reclamebedrijf van Joop de nek om. Broer Wim heeft een zware tijd bij een grammofoonplatenbedrijf in Den Haag. Op Joop’s verzoek starten ze samen een bedrijfje voor buitenreclame.
Joop krijgt de opdracht een groot reclamewerk te maken ten behoeve van een bioscoop op het Spui. Tevens mag hij voor de Nederlandse première van Disney’s Sneeuwwitje het Nöggerath Theater decoreren. Deze decoratie pakt hij groots aan en levert veel publiciteit op. Het toenmalige Polygoon (bioscoop)journaal maakt er een verslag van.
Joop en Wim krijgen steeds grotere opdrachten. De bioscoopgevels keren meerdere keren terug maar ook decoraties ter gelegenheid van het huwelijk van Prinses Juliana (1937) levert hem veel werk op. Het duo Joop en Wim Geesink hebben nu al 8 man in dienst.Nieuw geluk
In 1941 hertrouwt Joop met Rita en krijgt in 1942 een dochter: Nelleke en in 1943 een zoon: Rob.
Iedere opdracht moet gevierd worden met het opsteken van een sigaar. Een oer-Hollands status symbool. De sigaar is altijd gebleven en wordt een handelsmerk van Joop Geesink.
Straatdecoratie tijdens huwelijk Prinses Juliana en Prins Bernhard (1937)
Joop Geesink was groot bewonderaar van Walt Disney. Toen Joop's reclamebureau werd gevraagd om de bioscoop te decoreren ter gelegenheid van de premiere van Sneeuwwitje, de eerste avondvullende tekenfilm ter wereld, trok hij alle registers open. (1938)
Alle karakters werden als grote maskers gebouwd. Links onder in beeld zit Joop Geesink te tekenen aan een tafel. (1938)
Dat doet je weer goed
In de laatste jaren voor de 2e Wereldoorlog treedt de Nederlands Revue op met de première van “Dat doet je weer goed” met o.a. Lou Brandy. Op de valreep moet een belangrijk decorstuk worden gecompleteerd. Joop’s aanstaande vrouw Rita is als danseres bij deze productie betrokken. Zij haalt Joop er bij, die de klus klaart. Op revue-eigenaar Bob Peters maakt dit indruk. Bob en Joop worden goede vrienden en er volgen jaren van samenwerking. Deze zou bijna verloren gaan wanneer blijkt dat Joop besmet is geraakt met open-TBC. Samen met broer Wim moet hij enkele maanden kuren. Joop tekent in het sanatorium echter door aan revue-decors.
Voor bijscholing gaat Joop naar Parijs om mee te werken aan revuedecors van de Moulin Rouge.
Het zien van alle glitter en glamour spreekt tot de verbeelding van Joop. Hoe je het publiek naar bepaalde reacties en emoties kunt sturen, vindt hij prachtig. Hij vindt de revuedames bovendien ook prachtig.In de film
Terug in Nederland bouwt hij veel decors voor theaterrevue’s. Zijn naamsbekendheid neemt toe en wordt gevraagd door filmproducent Rudolf Meyer om voor de Nederlandse speelfilm “De Spooktrein” decors te ontwerpen. De regie is in handen van Karel Lamac, met Fien de la Mar, Louis Borel en Jan Musch. De opname locatie is bij de Cinetone studio’s aan de Duivendrechtskade in Amsterdam. Deze productie is een waar omslagmoment in het leven Joop. Zelfs de film locatie zal later een belangrijke rol gaan spelen in zijn eigen filmcarrière.Crisis en mobilisatie
Het is 1939 geworden.
Werken bij de film is een jongensdroom van velen. Bij Joop is de droom uitgekomen dankzij "De Spooktrein". Helaas kan hij zich niet verder ontwikkelen in de filmindustrie door het uitbreken van de oorlog in 1940. Joop wordt op zijn 26e jaar gemobiliseerd. In het leger tekent hij muurschilderijen muurschilderijen in een aantal kantines. Dit levert ook weer publiciteit op.Kaarten
Joop Geesink tekent en verkoopt een serie prentenbriefkaarten in het kader van de mobilisatie in 1939. Hiermee probeert hij wat bij te verdienen en zijn naamsbekendheid uit te bouwen.
Promotieposter van Joop Geesink voor de "Snip en Snap Revue" (1941), Decor-ontwerp: Joop Geesink. De poster is allicht ook door Joop Geesink ontworpen,
Promotiefoto uit "De Spooktrein"(1939) met decors van Joop Geesink
In het leger tekent Geesink muurschilderijen in een aantal kantines. (1939) Dit levert ook weer publiciteit op. Zelfs het Polygoon Bioscoopjournaal maakt er opnamen van.
Polygoon-still van Joop Geesink's schilderwerkzaamheden 1939
Een van de 'moblisatie briefkaarten' uit 1939
Een van de 'moblisatie briefkaarten' uit 1939
Reclamepostër uit radiogids voor "Snip en Snap'
Illustraties van Joop Geesink voor programmaboekje Snip en Snap-revue.
Spoorweg
In 1941 volgt een fraaie opdracht van de Spoorwegen. Joop Geesink tekent enkele reclame-uitingen, zoals een poster en een flipboekje.
Deze actie slaat goed aan bij het publiek. De Spoorwegen vraagt aan Joop in dezelfde sfeer en stijl een bioscooptekenfilm te produceren. Joop neemt deze opdracht aan. Er is slechts één praktisch probleem: het ontbreekt Joop aan zowel de kennis voor het maken van tekenfilms als aan apparatuur voor het maken van serieus productiewerk. Personeel gezocht
Joop adverteert voor tekenfilmpersoneel.
Jan C. Bouman, zakelijk leider van striptekenaar/tekenfilmer Marten Toonder, ziet deze advertentie en stelt een kennismakingsafspraak voor met Toonder. Binnen no-time is besloten tot een samenwerking. De NS-film gaat heten "Pierus in de Contramine". Tekenaar Henk Kabos wordt in 1942 aangenomen en daarmee is de start van Geesink Toonder Teekenfilm-productie gemaakt. Inderdaad, met dubbel ‘e’.
Omdat Joop Geesink de eerste en voorlopig enige opdracht aanlevert, mag zijn naam vooraan staan.
Deze komt tot stand door tekenwerk van Paul Keizer en Lou den Hartog. Wegens succes van Pierus in de contramine volgt een nieuwe opdracht. Het dus Geesink-Toonder maakt naam als reclametekenfilmers.
Dit was onder de omstandigheden van de bezettingstijd een bijzondere prestatie.Pierus in de contramine
Pierus in de contramine (1942) werd gemaakt door onderstaande groep mensen. Meerderen zullen later bij Joop Geesink's Dollywood hun carrière uitbouwen.
Regie: Lou den Hartogh
Ontwerp: Joop Geesink
Muziek: Klaas van Beeck
Medewerkers: Marten Toonder, Henk Kabos, Geertje Knoef, Carol Voges, Ton van Beek, Flaks Middendorp, Vonny Wijnschenk, Frans van Lamsweerde, John van der Meulen, Nico van Baarle en Joop Bekker
1942 - Pierus in de contramine. De eerste tekenfilm van Joop Geesink en Marten Toonder voor de Spoorwegen.
Vlnr.: Joop Geesink, Marten Toonder, Wim Geesink, Jan Bouwman
Joop Geesink, werkend aan een achtergrondschildering bij Geesink Toonder Teekenfilm-Productie.
Marten Toonder bij Geesink Toonder Teekenfilm-Productie.
Spoorwegfolder (opengevouwen) (ca. 1943)
Spoorwegfolder opengevouwen (ca. 1943)
Niet alle Duitsers zijn Nazi
Een belangrijke rol krijgt het Duitse bedrijf Degeto. Dit is een onafhankelijke producent van (smal)film voor de verhuur. De Duitse directie is idealistisch en anti-Nazi. Het bedrijf is in Berlijn gevestigd en geeft opdracht voor een aantal 'korte' Tom Poes filmpjes. De opdracht was om 4 korte films van elk 20 minuten te maken. De gezamenlijke speelduur zou uitkomen op 80 minuten. Dat zou gelijk staan aan de ambitie van Marten Toonder om een eigen avondvullende tekenfilm te maken. Deze opdracht is dus een droomopdracht!
In Nederland heeft de bezetter bepaald dat alle "vrije" filmproducties bij Nederland Film gemaakt moeten worden. Deze wordt geleid door de NSB. Hier worden uitsluitend propagandafilms en anti-semitische films geproduceerd. Doordat Geesink-Toonder nu rechtstreeks voor Berlijn werkt, ontloopt dit duo het verbod en kunnen ze goede tekenaars weghalen bij Nederland Film. De studio werkt tevens als een vorm legaal onderduikadres voor jonge mannen, die normaal gesproken zouden worden gedeporteerd naar Duitse oorlogsindustrie.
Poppenfilm
Er wordt in de oorlog een aantal poppenfilmpjes gemaakt, Serenata Nocturna (1942) is een voorbeeld, niet veel later gevolg door Phi-Garo in het Woud (1943). Beide film zijn gesponsord door Philips en werden daarmee een reclamefilm. Dit gaat tegen de wens in van Marten Toonder. Hij wil -naar voorbeeld van Sneeuwwitje- een eigen avondvullende tekenfilm hebben. De tijd en techniek is hier niet rijp voor. De filmpjes zijn om die reden vrij onbeholpen van techniek. Om Toonder's doel te bereiken is er nog een lange weg te gaan. Het duurt tot 1985 dat Toonders avondvullende tekenfilm “Als je begrijpt wat ik bedoel” wordt gerealiseerd.
De poppenstudio is in de kelder op de Beursstraat te Amsterdam en het kantoor van “Toonder-Geesink Teekenfilm-Productie” aan de Keizersgracht 530.
Geesink heeft ondertussen een vijftal reclamefilmpjes gemaakt. Hij heeft reeds de support van zekere Sies W. Numan. Numan is bij Philips “Directeur Internationale Publiciteit”. Hij is in 1934 de initiator om George Pal in Eindhoven een poppenfilm-studio te laten beginnen. Numan hoopt na de oorlog het medium poppenfilm weer verder uit te breiden voor promotie van het merk Philips. Numan is in Berlijn om een aantal oud-Pal medewerkers onder te brengen en op deze wijze de kennis en techniek veilig te stellen tot na de oorlog. Geesink krijgt van Sies Numan de ingeving mee zich te specialiseren in poppenfilm. Dit idee kwam voort uit de eerste aanzet die Geesink deed met "Serenata Noctura"
Sies W. Numan
Namen van gedelegeerden zijn hier o.m. Jószef Misik, Jan Coolen, Frans Hendrix en Jan Bax. De heren Coolen en Hendrix verhuizen uiteindelijk naar Londen bij Signal Film, die ook in staat blijkt prachtige stopmotionfilm te maken.
Hierboven is beschreven dat Joop Geesink van het filmverhuurbedrijf bedrijf Degeto (Berlijn) de opdracht meekrijgt om vier kleuren (!) tekenfilms van elk 20 minuten met Tom Poes te maken. Het Tom Poes-concept is van Toonder, maar de serie tekenfilms kon worden geproduceerd dankzij de vlotte babbel van Geesink.
De oorlogssituatie levert zware economische en logistieke problemen voor de 4 films van Tom Poes. Hier en daar zijn wat bewaarde fragmenten van “Geheimniss der Grotte” ("Het Geheim van de Grot") terug te zien. De vierluik werd nimmer voltooid.
Eén jaar
Wegens schaarste aan materiaal stopt de filmproductie in de loop van 1943.
Veel is niet bekend over het verloop van de samenwerking tussen Joop Geesink en Marten Toonder. Duidelijk is dat ze niet op één lijn zitten. Toonder is de kunstenaar, idealist. Geesink de zakenman, showman.
De twee directeuren lopen elkaar in de weg, ondanks het wederzijdse respect. Hun samenwerking heeft precies één jaar geduurd.
Marten Toonder wil niets meer te maken hebben met poppenfilm, terwijl Joop Geesink zich hier op wil toeleggen. De praktijk is echter weerbarstiger dan de theorie.
Still uit de Tom Poes film "Het Geheim van de Grot".
Still uit de Tom Poes film "Het Geheim van de Grot".
Van "Het Geheim van de Grot" worden ook verzamelplaatjes gemaakt